Ik heb twee kinderen die allebei intens hun emoties beleven en uiten. Beiden op hun eigen manier.
Als ze flink overstuur zijn en met name als ze heel boos zijn, doet dat iets met mij waardoor ik niet altijd zo reageer als ik graag zou willen, iets wat vast voor velen van jullie herkenbaar is.
Ik ben er van overtuigd dat elke ouder reageert met de beste bedoelingen of naar zijn eigen mogelijkheden. Maar onbedoeld geven we onze kinderen soms de boodschap dat ze zich aanstellen, dat ze overdrijven, dat t nu even niet uitkomt dat ze zich zo voelen, etc. En juist als kinderen vaak deze boodschap krijgen gaan ze hun emoties wegstoppen, zich aanpassen en leren ze niet om hun gevoel serieus te nemen. Natuurlijk moeten kinderen zeker leren om hun emoties op een handige manier te uiten. Maar het begint allemaal bij leren die emoties te zien voor wat ze zijn: een teken dat er iets aan de hand is of een golf die ook weer voorbij gaat.
Bedenk eens hoe er vroeger op jou werd gereageerd als je overstuur was. Was dat helpend, vond je het prettig of juist niet en wat had je eventueel graag anders gezien? Want hoezeer we het ons ook voornemen, heel vaak reageren we ook weer zo of juist tegenovergesteld op onze eigen kinderen. Vooral op momenten dat we moe zijn, gestrest, etc.
Ik vond op een amerikaanse site (nurtureandthrive) een mooi artikel met tips hoe te reageren als je kind overstuur is, ik heb ze samengevat in een foto, omdat juist in lastige momenten een snelle reminder fijn kan zijn.
1. Het is oké om overstuur te zijn, laat het er maar even uit.
“Ik zie dat je boos bent, het is oké om je boos te voelen. Het is goed om het eruit te laten. Ik zie dat je verdrietig bent, het is oké om je zo te voelen. Het is ook verdrietig als iets waar je je op verheugt niet door gaat.”
2. Ik hoor je, ik ben er voor je, ik ben bij je.
Deze kwam bij mij wel even binnen hoor. Want is dit niet wat we allemaal het hardst nodig hebben als we overspoeld worden door emoties? Dat iemand er gewoon is.
“Je bent heel erg overstuur, laten we even gaan zitten. Ik ben bij je, ik blijf bij je, het is oke om je zo bang te voelen, ik ga nergens heen.”
3. Het is oke om je … te voelen, ik sta niet toe dat je bijt. Laten we op de trap gaan zitten en dan mag je daar boos zijn.
Leer je kind om even weg te lopen, een break te nemen, zo leer je m om zichzelf even de ruimte te geven, tot rust te komen en even rustig na te denken over wat er gebeurde. Belangrijk is wel voor veel kinderen dat ze zich niet weggestuurd voelen. Dat voelt alsof ze gestraft worden voor hun emotie. Blijf dus in de buurt. Hij mag weg uit de situatie, maar hoeft niet alleen gelaten te worden. Het is heel naar en beangstigend als je overspoeld wordt door emoties, en gedwongen afzondering kan dat enorm versterken.
4. Hoe je je nu voelt, duurt niet voor altijd.
Het is oké om je zo te voelen, het gaat voorbij en dan voel je je beter. Voor een kind kunnen emoties voelen alsof ze nooit meer overgaan en dat gevoel maakt het alleen maar erger. Helpen herinneren dat gevoelens overgaan helpt mij gek genoeg zelf minstens net zo veel. Ik zeg soms tegen mezelf, over een kwartier is het voorbij…. Want hoe vaak gebeurt het niet dat een kind na een emotionele uitbarsting doodleuk gaat spelen en wij als ouders helemaal uitgeput achter blijven?
5. Laten we even rustig ademen, een pauze nemen en even zitten.
Lastig hoor om gewoon even te gaan zitten en te voelen wat er is. Geef er woorden aan dat helpt je kind om de verbinding te herstellen met het verstandige deel van het brein. Vertel bijvoorbeeld: Als ik overstuur ben voelt t of t nooit meer goed komt, alsof ik bijna niet meer kan ademen. Na een paar minuten gaat dat gevoel weg en kan ik verder.
6. Overstuur zijn is iets anders dan slecht zijn. Alleen maken we soms verkeerde keuzes als we overstuur zijn.
Verkeerd gedrag is iets anders dan verkeerd zijn. Je was boos je meende die lelijke woorden niet. Soms zeggen we lelijke dingen als we boos zijn, je bent een lief kind, wat kun je doen om je broer zich weer fijn te laten voelen? En ook als je over anderen praat; praat niet over een stom kind, maar over stom gedrag. Hij dacht niet na voor hij iets zei, hij was boos en maakte een verkeerde keuze, maar hij IS niet stom.
7. Ik ben er als je me nodig hebt.
Er is een belangrijk verschil tussen aandacht vragen of overstuur zijn. Het is goed om emoties te erkennen maar soms maken kinderen ook gewoon een drama om aandacht of hun zin te krijgen. Vaak omdat ze stiekem behoefte hebben aan jouw aandacht… Als erkenning en geruststelling niet werken, je kind zich alleen maar meer afzet, terwijl dat normaal wel werkt kan dat een teken zijn dat er iets anders aan de hand is. Je kunt een emotie nog steeds erkennen, maar ze wel de kans geven zichzelf te reguleren. Ik zie dat je hier overstuur over bent en dat is prima. Het lijkt er niet op dat wat ik zeg helpend is. Je weet wat je kan doen om te kalmeren (en zo niet dan geef je opties) ik ben hier als je me nodig hebt. Dat betekent niet dat je ze laat zitten met hun emoties, maar dat je erop vertrouwt dat ze dat ze het zelf kunnen oplossen. In je achterhoofd hou je in gedachte dat je kind wellicht later wat één op één aandacht nodig heeft. Maar voor nu geef je ruimte om zelf te kalmeren. Na een tijdje kun je even checken of het weer oké is en helpen de verbinding te herstellen. Ben je ervan bewust, dat je een kind dus niet zijn zin hoeft te geven als ie overstuur is. Erken, geef ruimte en verbind daarna weer.
8. Laten we even opnieuw beginnen…
Soms slaat ineens de vlam in de pan. Jullie stonden net op het punt iets leuks te gaan doen en BAF weg sfeer… en wat dan?
Geef iedereen even de kans op een reset. Geef iedereen de kans om het opnieuw en beter te doen. Dit is niet wat we in de planning hadden he jongens? En dit was geen handige reactie. Hij kwam per ongeluk met de punt van zijn jas in jouw oog, jij schrok en begon meteen te schoppen. Schoppen is nooit oké. Laten we het even opnieuw doen. (Uiteraard werkt dit alleen als iemand niet diep diep gekwetst is door wat er gebeurde, dan is het even opnieuw doen niet zo passend).
9. Wat kunnen we hiervan leren?
Kinderen leren dat we juist groeien van onze fouten en worstelingen. Wat vertelt een emotie ons? Misschien dat we het nog eens moeten proberen en niet moeten opgeven. Misschien dat niet iedereen een goeie vriend is. Of dat we zelf niet zo aardig zijn geweest en we iets goed te maken hebben. Juist door te kijken naar onze emoties kunnen we de verbindingen met mensen om ons heen verdiepen en versterken.
10. De volgende keer kun je hieraan terugdenken en het anders doen.
Dit is een mooie om te zeggen als je kind iets deed dat niet de bedoeling is, of als je kind geflipt is en je het gesprek bent aangegaan over betere manieren om zijn boosheid te uiten. De volgende keer denk je hier aan terug! Zo spreek je vertrouwen uit dat de fout van vandaag niet voor altijd is en dat je erin gelooft dat ze kunnen veranderen. Zo kan ook je kind focussen op het positieve. Benoem het vooral ook… “Wat goed, je dacht aan wat er de vorige keer gebeurde en het lukte je zelfs om het nu anders te doen, wauw”! Als je dit ziet weet je dat het ze gelukt is hun gedrag van binnenuit te veranderen.
En tot slot…. Knuffelen en even vast pakken kan echt heel fijn zijn als je kind overstuur is. Maar dat verschilt echt per kind… Bij mijn ene dochter geeft het juist ontlading en ontspanning als ik haar even op schoot trek en erkenning geef. Bij mijn andere dochter werkt dit meestal juist niet en moet ik echt wachten tot de ergste golf voorbij is.
Zet m op. En verwacht niet van jezelf dat dit altijd lukt. Mij heus ook niet. Maar hoe vaker je kind zich serieus genomen en gesteund voelt op momenten dat het overstuur is, hoe beter je kind leert dealen met emoties. En dat is echt iets heel waardevols voor elk mens!
